Wanneer je een eigen bedrijf begint, kom je voor een aantal belangrijke keuzes te staan. Een daarvan is de keuze voor een rechtsvorm. Deze moet je al hebben gekozen voor je je in het Handelsregister kunt inschrijven. En er hangt later best een hoop vanaf. Waar moet je dan op letten als je een rechtsvorm gaat kiezen? Dat zal ik je uitleggen.
Een stukje theorie: wat is een rechtsvorm?
De rechtsvorm is de juridische basis van je bedrijf. Je kunt het, platgeslagen, zien als een soort pakket met rechten, plichten, mogelijkheden en beperkingen. Kort door de bocht heb je twee soorten: natuurlijke personen en rechtspersonen.
Een natuurlijke persoon is eigenlijk een verlengstuk van jou, als mens. Het geeft je de mogelijkheid om je als bedrijf te gedragen. Bekende voorbeelden zijn de eenmanszaak, de vennootschap onder firma (v.o.f.) en de maatschap.
Rechtspersonen zijn een soort papieren personen, die een bedrijf beheren. Deze worden opgericht bij een notaris. Hieraan zijn meer regels verbonden, maar ze bieden ook wat meer bescherming. Bekende voorbeelden zijn de besloten vennootschap (BV) en de naamloze vennootschap (NV). Daarnaast kun je denken aan de stichting en kan een vereniging een rechtspersoon zijn. Deze laatste twee zijn vooral bedoeld voor bedrijven, waarvoor winst niet het belangrijkste doel is. Dit noem je ook wel “non-profit”.
Rechtsvormen op een rij
Laten we de vaakst voorkomende rechtsvormen eens op een rijtje zetten. Wat zijn de voor en nadelen?
| Rechtsvorm | Type | Uniek kenmerk | Belangrijkste voordeel | Belangrijkste nadeel |
|---|---|---|---|---|
| Eenmanszaak | Natuurlijke persoon | Een bedrijf voor alleen jouzelf. | Makkelijk op te richten en weinig extra regels. | Hoofdelijk (persoonlijk) aansprakelijk voor de schulden. |
| Vennootschap onder Firma (v.o.f.) | Natuurlijke persoon | Een bedrijf met meerdere eigenaren onder dezelfde naam. | Makkelijk op te richten met weinig extra regels. | Hoofdelijk (persoonlijk) aansprakelijk voor de schulden. |
| Maatschap | Natuurlijke persoon | Een samenwerking tussen ondernemers die verder zelfstandig werken. | Kostbare voordelen voor gezamelijke rekening en toch zelfstandig werken. | Ieder hoofdelijk (persoonlijk) aansprakelijk voor de schulden. |
| Besloten Vennootschap (BV) | Rechtspersoon | Vennootschap met aandelen op naam. | Scheiding tussen zakelijk en privévermogen. | Meer regels voor oprichting en gebruik. |
| Naamloze Vennootschap (NV) | Rechtspersoon | Vennootschap met aandelen aan toonder. | Makkelijk aandelen verkopen voor meer eigen vermogen. | Hoog minimaal eigen vermogen en meer regels voor oprichting en gebruik. |
| Stichting | Rechtspersoon | Non-profit zonder leden | Scheiding tussen zakelijk en privévermogen. | Regels voor de activiteiten en gebruik van geld. |
| Vereniging | Rechtspersoon | Non-profit met leden | Snel veilig activiteiten organiseren met een groep geïnteresseerden. | Alle leden zijn eigenaar, wat de besluitvorming kan bemoeilijken. |
Stappen om een rechtsvorm te kiezen
Als je hebt besloten voor jezelf te beginnen, zul je vroeg of laat een rechtsvorm moeten kiezen. Vaak neem je deze keuze al mee in je ondernemingsplan. Om tot een weloverwogen keuze te komen, moet je je een aantal dingen afvragen. In deze paragraaf lopen we dat lijstje met elkaar af.
Wat is je budget?
Niet iedereen start zijn of haar bedrijf met een leuk startkapitaal. En dat hoeft ook niet altijd. Toch kan de rechtsvorm die je kiest hier wel vanaf hangen.
Voor de inschrijving van een natuurlijke persoon heb je niet zoveel geld nodig. Je betaalt daarvoor eigenlijk alleen de inschrijfvergoeding aan de Kamer van Koophandel. Deze bedraagt “slechts” een paar tientjes. Op het moment van schrijven, november 2024, is de inschrijfvergoeding € 80,101.
Deze vergoeding betaal je ook bij de inschrijving van een rechtspersoon. Maar daar komen meer kosten bij kijken. Je moet deze namelijk, zoals gezegd, laten oprichten door een notaris. En die werkt ook niet gratis. De kosten kunnen per notaris verschillen, maar reken maar op een paar honderd euro.
Winst of geen winst?
Daarna volgt als snel een gewetensvraag. Is het een doel om winst te maken? Wil je uiteindelijk winst maken, waardoor je van je bedrijf kunt leven? Voor veel ondernemers zal het antwoord “ja” zijn. Maar wat als het doel is om met een groep iets te gaan doen? Voetballen of toneelspelen bijvoorbeeld. Dan is winst niet je doel. Je wilt samen met elkaar een bepaalde activiteit mogelijk maken.
In dat laatste geval is het aantal mogelijkheden beperkt. Je kunt kiezen voor twee opties: een stichting of een vereniging.
Een stichting heeft wel een bestuur, maar geen leden. Het bestuur bepaalt dus alles helemaal zelf. Bij een vereniging is dat anders. Daar kun je wel lid van worden. En de leden zijn samen eigenaar van de vereniging. Het bestuur regelt daar alleen de dagelijkse leiding, in opdracht van de leden.
Meer gemak of meer bescherming?
Stel dat je wel je brood met je bedrijf wilt verdienen en de winst wilt kunnen uitkeren. Dan heb je, als je het budget even buiten beschouwing laat, een aantal opties over. Vraag jezelf nu eerst eens af wat voor nu het belangrijkste is. Gemakkelijk beginnen, of gelijk wat meer bescherming?
Meer gemak: een natuurlijke persoon
Voor een snelle start is een natuurlijke person de beste optie. Een eenmanszaak, v.o.f. of maatschap is snel opgericht. En de regeldruk voor deze rechtsvormen valt, verhoudingsgewijs, wel mee. Natuurlijk moet je nog steeds een administratie voeren. En je moet je nog steeds aan de wetten en regels houden die voor alle bedrijven gelden. Maar je hoeft bijvoorbeeld geen minimaal bedrag in je bedrijf te stoppen. En je bent nooit verplicht om je boekhouding door een accountant te laten controleren en de jaarstukken te deponeren. Ook niet onbelangrijk: zeker bij kleinere winsten betaal je minder belasting bij een natuurlijke persoon als rechtsvorm. Over je winst betaal je alleen inkomstenbelasting.
Het heeft echter ook nadelen. Met een natuurlijke persoon als rechtsvorm ben je hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Staat er dus niet genoeg geld op de zakelijke rekening? Dan kunnen je schuldeisers ook aanspraak maken op je privévermogen, het geld dat op je eigen rekening staat. Moet je dus veel voor je bedrijf investeren? Of is het risico dat je aansprakelijk wordt gesteld vrij groot? Dan kan een rechtspersoon toch de voorkeur hebben.
Meer bescherming: een rechtspersoon
Een rechtspersoon bied je een aantal juridische voordelen. De meest gehoorde is de beperkte aansprakelijkheid voor jou, als ondernemer. Hier is de rechtspersoon namelijk aansprakelijk voor de schulden. Gaat het dus mis, dan is in principe alleen het geld dat in de rechtspersoon zit “weg”. Schuldeisers kunnen in beginsel niet aan je privévermogen komen. Let wel op: er zijn uitzonderingen op deze regel. Je kunt ook als bestuurder van een rechtspersoon niet alles doen en laten wat je maar wilt.
Een ander voordeel, is dat je relatief gemakkelijk meer eigen vermogen kunt aantrekken. Mensen kunnen zich makkelijk in je bedrijf inkopen door aandelen te kopen. Zeker bij een NV (naamloze vennootschap) is dat best eenvoudig. Hiermee krijgt het bedrijf meer eigen geld. Maar ook meer eigenaren, die allemaal iets mogen zeggen. Ieder aandeel is een stem. Dus dit voordeel weegt niet altijd op tegen de nadelen.
Dit voordeel gaat overigens ook niet op bij stichtingen. Bij verenigingen wel, hoewel je daar contributie betaalt in plaats van aandelen koopt.
Een nadeel aan een rechtspersoon is, zoals ik al eerder schreef, de lastige oprichting. Deze moet altijd via een notaris en dat kan best kostbaar zijn. Daarnaast betaal je bij lage omzetten meer belasting dan bij een natuurlijke persoon. Over de winst betaal je winstbelasting en over je eigen salaris inkomstenbelasting. Dat salaris moet daarnaast van een minimale hoogte zijn. Betaal je toch minder? Dan betaal je alsnog belasting over het zogenaamde “gebruikelijke salaris“2.
Een nieuwe rechtsvorm kiezen
Als het goed is, kun je nu een passende rechtsvorm kiezen. Maar wat nu als je situatie verandert? Geen paniek, dan kun je je rechtsvorm altijd nog wijzigen. Houd er wel rekening mee dat daar wat juridische en praktische haken en ogen aan kunnen zitten. Verdiep je daarom altijd goed in de nieuwe rechtsvorm en hoe je dat kunt aanpakken. Schakel professionele hulp in als je twijfelt of er niet uitkomt.
Samenvattend: waar let je op als je een rechtsvorm gaat kiezen?
De rechtsvorm van je bedrijf is een belangrijke keuze. En dus moet je die wel overwogen maken.
Je kunt kiezen tussen natuurlijke of rechtspersonen. Beiden hebben unieke eigenschappen, voor- en nadelen.
Vraag jezelf af:
- wat je budget is;
- of winst maken een doel is;
- en of je de voorkeur geeft aan meer gemak of meer zekerheid.
Kies een rechtsvorm die nu bij je past. Verandert je situatie? Dan kun je later altijd voor een andere rechtsvorm kiezen.
Disclaimer
Dit artikel bevat juridische informatie. Het recht is continu in beweging, waardoor deze informatie kan verouderen. Daarnaast is het belangrijk dat je de materie goed begrijpt, voor je ernaar handelt. Laat je goed voorlichten! Dit bericht vervangt nooit een professioneel juridisch advies. Raadpleeg een juridisch of bedrijfsadviseur als je niet zeker weet wat je doet.
Bronnen
- KvK (18 november 2024), Inschrijfvergoeding, https://www.kvk.nl/inschrijven/inschrijfvergoeding/ ↩︎
- Belastingdienst (18 november 2024), Besloten vennootschap (bv) en gevolgen voor uw belastingen, https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/ondernemen/onderneming_starten/rechtsvorm/besloten-vennootschap-bv ↩︎
Geef een reactie